Koraaldrift Heliomare Wijk aan Zee 2023

Koraaldrift (2023) – Margot Berkman

2 NOVEMBER 2023 WORDT BIJ HELIOMARE  DE BEELD-INSTALLATIE KORAALDRIFT IN DE NIEUWE COMPOSITIE ONTHULD 

(website in process)

Persbericht van Revalidatie centrum Heliomare 

Wijk aan Zee, 24 oktober 2023 

Onthulling kunstwerk ‘Koraaldrift’ van Margot Berkman bij Heliomare Een beeld van hoop 

Margot Berkman, bekend van het vervaardigen van vele kunstopdrachten in de openbare ruimte o.a. van het monument voor Koning Willem Alexander, zal op donderdagmiddag 2 november om 17.00 uur haar kunstwerk ‘Koraaldrift’ schenken aan Heliomare als dank voor alle hulp die zij bij haar revalidatie heeft ontvangen. Samen met Jan Welmers, bestuurder van Heliomare, onthult zij de beeldengroep. 

Berkman is geïnspireerd door de natuur en met name door zeewieren. Zeewier zorgt voor meer dan 54% van de zuurstof in de wereld. Koralen leven in symbiose met zeewier. Als zeewier sterft, gaat het koraal ook dood door gebrek aan zuurstof. 

Berkman was in december 2021 op Bonaire en deed o.a. filmend en schilderend onderzoek naar hersenkoraal. Ze had ontdekt dat grote formaties hersenkoralen na een jaar lang wit en gebleekt te zijn geweest, toch opnieuw in volle kleurenpracht tot leven kwamen. Herstel blijkt mogelijk. Dat devies werd later haar lijfspreuk. 

Ironisch genoeg werd zij twee weken later op Bonaire bij het hardlopen van achteren aangereden en belandde zij met haar hoofd tegen een boom. In coma werd Berkman in het ziekenhuis opgenomen en werd hersenletsel geconstateerd; ze kon en wist niets meer en zat in een rolstoel. Uiteindelijk mocht ze in mei 2022 bij Heliomare beginnen met revalideren. De beeldengroep ‘Koraaldrift’ heeft Berkman tijdens haar revalidatieperiode vervaardigd in haar eigen atelier in Zandvoort aan Zee. Ze is al ver gekomen maar is nog steeds herstellende. Het levende bewijs van haar devies: Herstel blijkt mogelijk. 

De beeldengroep ‘Koraaldrift’ 

Vijf koraalachtige structuren omringen een bijna vier meter hoge, naar de hemel reikende zeewierachtige vorm die op de top van een duin staat.
Deze sculpturen vormen gezamenlijk het kunstwerk ‘Koraaldrift’ en zijn aan het belevingspad geplaatst bij de hoofdentree van het centrum voor specialistische revalidatie van Heliomare. Het kunstwerk is met zijn afmeting van 9 x 7 meter en 3,8 m hoog een echte blikvanger, voor zowel patiënten, medewerkers als bezoekers. Overdag zijn de beelden stralend wit, maar zodra de schemer intreedt, wordt het kunstwerk sprookjesachtig verlicht, als het levend koraal in de onderwaterwereld. 

Het kunstwerk vertelt het verhaal over de veerkracht van de natuur, van het lichaam en van de geest. Het wijst je op een andere, langzamere wereld. De bijzondere vormen komen voort uit bij haar onderzoek naar de vele soorten hersenkoraal naar boven. De koralen voeren onder water de strijd om hun bestaan. Ze laten zien, gekleurd en minder gekleurd, of hun levenskracht afneemt of juist groter wordt. Boven water zijn ze in het glooiende duin neergestreken. Samen vormen de beeldelementen een bijzonder tussenlandschap. Ze nodigen je uit om daar even bij stil te staan, en na te denken: Zijn we boven of onder water? 

Hersenletsel en hersenkoraal 

Voor iemand met hersenletsel ontstaat een andere realiteit, een andere wereld. Net als de onderwaterwereld, wordt je wereld ‘langzamer’. Door gevoeligheid voor licht en geluid, vermoeidheid, verminderde concentratie en lichamelijke klachten, vertraag je. 

Margot Berkman gelooft dat je met goede begeleiding en sterke wilskracht je dromen kan verwezenlijken en hoopt dat deze beeldgroep een inspiratiebron is voor iedereen die meer wil bereiken in zijn leven. Als dank aan Heliomare en alle gedreven therapeuten en medewerkers, schenkt ze haar op hersenkoraal geïnspireerde beeldengroep Koraaldrift. 

Filosoof en tentoonstellingscurator Katja Rodenburg schrijft:

In de beeld-installatie Koraaldrift wijst Margot Berkman je op een andere, langzamere wereld. Zijn we boven of onder water? Bijzondere vormen komen bij haar onderzoek naar de vele soorten hersenkoraal naar boven. De koralen voeren onder water de strijd om hun bestaan. Ze laten zien, gekleurd en minder gekleurd, of hun levenskracht afneemt of juist groter wordt. Boven water zijn ze in het duin neergestreken. Samen vormen de beeldelementen een bijzonder tussenlandschap. Ze nodigen je uit om daar even bij stil te staan, en na te denken: tussen hier en daar.

Locatie: Hoofdentree Heliomare, Wijk aan Zee

Opdrachtgever: Heliomare

formaat:  6 x 6 x 3,5 meter

materiaal: kwartszand, gipsdispersie, LED verlichtingsprogramma

Koraaldrift 2022 Beeldengalerij Haarlemse Hout Haarlem

Koraaldrift (2022) – Margot Berkman

Filosoof en tentoonstellingscurator Katja Rodenburg schrijft:

In de beeld-installatie Koraaldrift wijst Margot Berkman je op een andere, langzamere wereld. Zijn we boven of onder water? Bijzondere vormen komen bij haar onderzoek naar de vele soorten hersenkoraal naar boven. De koralen voeren onder water de strijd om hun bestaan. Ze laten zien, gekleurd en minder gekleurd, of hun levenskracht afneemt of juist groter wordt. Boven water zijn ze onder de boom in het groene gras neergestreken. Samen vormen de beeldelementen een bijzonder tussenlandschap. Ze nodigen je uit om daar even bij stil te staan, en na te denken: tussen hier en daar.

Locatie: Dreef/ Haarlemse Hout, Haarlem Nederland

Opdrachtgever Stichting Beeldengalerij Haarlem

formaat:  6 x 6 x 3,5 meter

materiaal: kwartszand, gipsdispersie, LED verlichtingsprogramma

Het openingswoord voor de Beeldengalerij is uitgesproken door Aart van der Kuijl, kunsthistoricus en freelance curator/tentoonstellingsmaker op 3 oktober 2022.

Koraaldrift 

Goedemiddag allemaal,

Zo’n achtduizend jaar geleden, aan het einde van de laatste ijstijd, zesduizend jaar voor Christus zorgde het smeltwater van de gletsjers en ijsvlakten voor een enorme tsunami, de Storegga-Tsunami die Nederland tot Amersfoort onder water zette. Dus ook hier, in de latere Hout bleef het niet droog. 

Daarmee kwam een einde aan 900 duizend jaar verbinding over land tussen Engeland en Nederland. Een tijd waarin dat landschap werd bevolkt door onder meer wolharige neushoorns, mammoeten, holenbeer, oerossen én Neanderthalers. Doggerland zoals die verbinding werd genoemd werd door al dat water teruggebracht tot Doggereiland. Maar ook dit werd steeds kleiner en verdween opgeslokt tenslotte onder de zeespiegel. Doggereiland werd Doggersbank. Die zeespiegelstijging zette nog lang door. Weer later beginnen de waddenkusten te ontstaan. En daarna het kenmerkende landschap met zijn oude duinen – en weer verder in de tijd de jonge duinen. Haarlem ontstond op een langgerekte zandplaat die liep van Uitgeest tot Scheveningen. We staan hier op een uitloper daarvan.

Met de beeldengroep Koraaldrift van Margot Berkman is de cirkel weer rond. Ik volg haar werk al jaren en ik geef toe, ik ben een groot fan! Voor wie haar niet kent: Margot heeft haar atelier in het fraaie Jugendstil station van Zandvoort. Haar inspiratie doet ze al jaren op aan het strand waar ze dagelijks met haar hond wandelt, waarna ze vaak een aangespoelde vondst, haar ‘catch of the day’ op Instagram post. Daar zitten ook regelmatig overblijfselen van Doggerland tussen.

Berkman is gefascineerd door wat de zee op het strand brengt en ontwikkelde in het verlengde daarvan al snel een fascinatie wat zich onder het zeeoppervlak bevindt. Uit die interesse ontstond een geheel eigen beeldtaal waar tekeningen, objecten, kolossale installaties en monumentale wandtapijten uit voortsproot. Vaak combineert ze meerdere technieken in haar gelaagde werk waarin textuur, kleur, en steeds vaker belichting – direct of indirect – een belangrijke rol speelt. Het landschappelijke element in haar installaties is steeds belangrijker geworden. 

Ook haar onderzoek werd steeds gelaagder en verdiepte zich letterlijk doordat ze soms waar mooie koralen en ander fraai onderzeelandschap zijn te vinden gaat duiken. Het versterkte haar in haar overtuiging dat ze op het juiste spoor zat – én zit. De onderwaterflora en -fauna is immers een oneindige artistieke snoepwinkel waar ze uit een enorme diversiteit kan kiezen. Ondertussen laat die essentiële functie van algen: zuurstof verschaffen aan de wereld boven de wereldzeeën, maar ook meren, kanalen, sloten en poeltjes, haar bepaald niet koud. Ze is een groot pleitbezorger van actie tegen klimaatverandering.

Dat is te zien aan haar oeuvre. Neem haar bronzen beeldenensemble Whispering Seaweed op het Keizer Karelplein in Amstelveen, vlakbij het Cobra Museum. De titel (vertaald: Fluisterend zeewier) verwijst naar de ligging van het plein, drie meter onder de zeespiegel (NAP) en benadrukt daarmee de winning van land op de zee. Maar het is vooral een ode aan de alg. 

Algen zijn plantachtige organismen die zowel in zoet als zout water groeien. De grote algen in zee worden zeewier genoemd of, wanneer ze gegroepeerd groeien – kelpbossen. Wieren en algen zijn de longen van de aarde: meer dan 54 procent van de zuurstofproductie in onze atmosfeer ontstaat door fotosynthese van algen, zoals plankton, wieren en kelpbossen. Er zijn bovendien zo’n vijfhonderd eetbare soorten. Denk aan nori (van de sushi), wakame, zeesla en kelp (spirulina). 

Over dit environment op het Keizer Karelplein, dat uit drie monumentale verticale bronzen beelden en zachtgele natuurstenen en planten bestaat, zei Berkman dat het door een wervelende, interactieve belichting ’s avonds een extra dimensie krijgt. 

Ook vandaag verrast Berkman ons weer met een nieuw, ijzersterk beeldensemble, getiteld Koraaldrift. En ook nu voegt licht ’s avonds weer een extra dimensie toe aan de beelden – een glow in the dark. En net als de groeiwijze van koraal is er ook nu weer de verticale lijn, richting licht. Ditmaal heeft ze zich dus laten inspireren door het koraal wat een ongekende belangrijke levensbron is voor veel vissen en andere organismen. 

Koraal gaat let wel ook een mooie symbiose aan met kleine algensoorten. Oneindig mooi en kleurrijk, maar ook: oneindig kwetsbaar. Wanneer de zee opwarmt dan heeft dit gevolgen voor het koraalrif: het sterft af. Gelukkig is de natuur veerkrachtig, zo constateerde Berkman met eigen ogen. Toen ze tijdens het duiken weer ging kijken bij een eerder wit verkalkt, schijnbaar dood koraal zag ze dat het leven er weer in was opgeveerd. 

In die zin is deze beeldengroep een impliciete waarschuwing aan ons allemaal, zorg goed voor de zee, onze oneindige levensbron en zuurstofproducent, anders rest ons kaalslag en dood. Maar los van die oproep verrijkt Margot Berkman met deze prachtige sculpturen deze bijzondere plek in de Hout in de Beeldengalerij.

Film Whispering Seaweed 2020

Wave of Breath

11 maart 2011 – Fukushima Japan

[ ] augustus 2020 – Whispering Seaweed Amstelveen

Aan de ademende golven hebben we ons bestaan te danken, wij moeten goed voor onze oorsprong zorgen.

Met de beeldengroep Whispering Seaweed voert Margot Berkman ons mee onder water, naar een bekende én onbekende wereld. Net als de zee laat haar werk de ene reflectie na de andere zien: in sculpturen, in tekeningen, in inkt, verf, brons en weefsel.

Deze film markeert de onthulling van de beeldengroep Whispering Seaweed in de openbare ruimte en de tentoonstelling Wave of Breath in het Cobra Museum, waarin curator Katja Rodenburg een keuze laat zien uit haar veelzijdige werk.

Whispering Seaweed Landschapskunstwerk Amstelveen 2020

Kunstwerk Whispering Seaweed

Samen met opening ‘Waves of Breath’ door curator Katja Rodenburg in het Cobra museum in Amstelveen
soundscape speciaal gemaakt door Will Calhoun (grammy award winning drummer Living Colour, New York)

Tentoonstelling Gravenzaal Haarlem 2017

‘Zeelong’ 2017        Wat onder de zeespiegel drijft, komt aan de oppervlakte.

Afmeting: 10 m x 10 m

Materiaal: algen, led, wol, koper

Eurydice 2017

Afmeting: 4,5 m x 1,5 m x 1,5 m

Materiaal: Brons

Geïnspireerd op haar dagelijkse vondsten van zeewier tijdens wandelingen langs de Nederlandse kust.

De zuurstof die wij inademen is voor 54% afkomstig van de algen en zeewier-wouden onder water. Onze eerste levensbehoefte komt dus uit een wereld die voor ons niet dagelijks zichtbaar is. Berkman maakt deze wereld op een poëtische manier zichtbaar en gebruikt verschillende traditionele en industriële

Nuel Gieles heeft zee-liefdes-gedichten voorgedragen.